در معماری آتریوم (انگلیسی: Atrium، کلمه لاتین که جمع آن ایتریا است) به فضای بزرگ و باز میان ساختمان گفته می‌شود. آتریوم یکی از بیشترین استفاده‌ها را در خانه‌های روم باستان به منظور تعبیه نور لازم و تهویه داخلی داشته ‌است. آتریوم‌ های زیبا و دلنشین امروزی که از اواخر قرن نوزدهم و بیستم گسترش پیدا کردند معمولاً دارای چندین طبقه ارتفاع و یک سقف شیشه‌ای با پنجره‌های بزرگ هستند که اغلب بلافاصله پس از ورودی اصلی قرار گرفته‌اند.

کاربرد آتریوم

آتریوم‌های زیبا و دلنشین به دلیل دادن احساس باز بودن فضا و نور از محبوب‌ترین طرح‌ها شناخته می‌شوند. آتریوم یکی از راه حل های کاربردی در زمینه تامین نور برای فضاهای داخل ساختمان است. این فضا تا حدودی ما بین گلخانه و حیاط خانگی است اما از لحاظ موقعیت قرار گیری با این دو فضا تفاوت دارد.

گلخانه صرفا در بیرون فضای ساختمان قرار می گیرد و حیاط نیز در فضایی مستقل از ساختمان تعبیه می شود. آتریوم های زیبا و دلنشین در عین فراهم کردن فضای باز و مشابه با حیاط، فضایی به مراتب خصوصی تر و با حفظ حریم شخصی ارائه می دهد که می تواند شرایط مناسبی برای اجتماعات خانوادگی و دوستان را نیز فراهم کند. این ساختار منحصر به فرد می تواند در مجاورت با هر بخشی از فضاسازی ساختمان تعبیه شود و به نوعی افراد ساکن و موجود در ساختمان را به دل طبیعت ببرد.

آتریوم ها مانند تهویه عمل میکنند و دو اثر بر جای می گذارند:

اثر گلخانه ای

اشعه خورشید با طول موج کوتاه از جدار شیشه عبور می‌کند و باعث گرم شدن درون فضا می‌شود و هنگام بازتاب به خاطر طول موج بلندش نمی‌تواند از شیشه‌ها عبور کند و باز می‌گردد، این پدیده معمولاً در زمستانها به گرم شدن فضای داخلی کمک می‌کند. بیشترین مشکل آتریوم های زیبا و دلنشین شما بالا رفتن بیش از اندازه دما در تابستان است که گرمای زیاد تابستان میتواند توسط سایبان ها، استفاده از آب، فضای سبز و تهویه کاهش داده شود

اثردودکشی

این پدیده در اثر همرفت در فضاهای بیرونی صورت می‌پذیرد، هوای گرم و سبک به طرف بالا می‌رود و سعی می‌کند که خارج شود، این باعث می‌شود فشار مثبت در بالای فضا و فشار منفی در قسمت میانی ایجاد شود اگر این هوا نتواند خارج شود، باعث لایه بندی هوا با درجات مختلف دما می‌شود تابش خورشید به دیواره داخلی مقابل آن را گرم می‌کند که سبب گرم شدن هوای مجاور آن می‌شود. این گرم شدن هوا گردش هوا را داخل آتریوم ایجاد می‌کند ازآنجا که این اشعه خورشید انرژی خود را از دست داده است نمی‌تواند خارج شود و در داخل آتریوم می‌ماند. هوای گرم شده به سمت بالا حرکت می‌کند و هوای سرد تمیز بیرون که از دریچه‌های پایین وارد آتریوم می‌شود جایگزین آن می‌شود و این روند ادامه دارد.

مزایای آتریوم

• ذخیره انرژی از طریق متعادل نگه داشتن ساختمان
• متناسب با انواع سبک های دکوراسیون داخلی
• روشن سازی ساختمان
• نمای منحصر به فرد
• طبیعت در قلب ساختمان
• فضایی مناسب برای دورهمی ها

ذخیره انرژی از طریق متعادل نگه داشتن ساختمان

در صورتی که آتریوم دارای ابعاد صحیح، هدایت گرمایی مناسب دیواره ها و پوشش خود باشد و همچنین سایر ویژگی های ساختاری لازم را داشته باشد، می تواند به متعادل سازی هوا و کاهش نیاز به مصرف انرژی در فصول سرد و گرم کند.

آتریوم به علت پدیده گلخانه ای، که از سقف و دیوارهای شیشه ای و تابش نور بر آن ها حاصل می شود، در زمستان به گرم شدن فضای داخلی ساختمان کمک می کنند. در فصول گرم و در مورد آتریوم های زیبا و دلنشین بدون سقف نیز از طریق پدیده اثر دودکشی، هوای گرم و سبک داخلی را به بیرون هدایت و هوای خنک و تازه خارج از ساختمان از طریق دریچه های پایینی آتریوم وارد محیط می شود. معمولا در آتریوم های امروزی از نمونه های دارای سقف متحرک و سایبان دار استقاده می شود که بتوان از طریق کنترل و تنظیم آن ها، این دو پدیده مناسب فصول سرد و گرم را در زمان مناسب و به وسیله آتریوم فراهم نمود.

متناسب با انواع سبک های دکوراسیون داخلی

ساختار آتریوم های زیبا و دلنشین، نوع و میزان پوشش گیاهی مورد استفاده برای آن، این امکان را فراهم می کند که متناسب با نوع دکوراسیون داخلی و تم موجود، آتریومی کاملا متناسب با ساختار چیدمان و طراحی داخلی فضای مورد نظر، از ساده و مینیمال تا کلاسیک و مدرن و سنتی، طراحی کرد. از این رو آتریوم ها محدود به نوع خاصی از دکوراسیون داخلی برای ساختمان ها نیستند.

به دلیل وجود فضای سبز و ایجاد رطوبت در آتریوم های زیبا و دلنشین بهتر است از متریال هایی استفاده شود که در برابر رطوبت مقاومت لازم را داشته باشند. بسته به نوع دکوراسیون، سنگ مصنوعی مانند SPL و مارمونایت، سنگ های طبیعی مثل کواترز، شیشه، فلز، سرامیک و … می توانند گزینه های انتخابی شما باشند.
بسته به نوع سبک انتخابی، کدهای موجود در SPL با توجه به ابعاد 1.40* 4.20 آن و مقاومت در برابر رطوبت و خط و خش برای کف، دیوارپوش، میز، گلدان ها، قفسه های دیواری و… می تواند گزینه مناسبی برای سبک مدرن آتریوم شما باشد. همچنان که سنگ مهندسی شده مارمونایت با طرح های رگه دار خود می تواند پاسخگوی سبک مدرن و کلاسیک فضای مسکونی و یا تجاری شما شود.

روشن سازی ساختمان

معماری مدرن همیشه در تلاش برای بهره وری حداکثری از نور و ویژگی های محیط طبیعی بوده است و یکی از این موارد، تامین روشنایی فضا با بهره وری حداکثری از نور طبیعی بوده است.
آتریوم های زیبا و دلنشین با طراحی اصولی که امکان حداکثر نورگیری را فراهم کنند، می توانند حجم نور قابل توجهی را به داخل ساختمان هدایت کنند. این ویژگی با به کاربردن دیواره ها و سقف هایی با بازتاب بالا نیز افزایش پیدا می کند. این ویژگی سبب می شود انرژی کمتری برای روشن کردن فضای دکوراسیون داخلی در روز به کار گرفته شود.

در بسیاری از موارد مسئله نورگیری و سایه به آنها با هم در تعارض قرار می‌گیرند معمولاً از قابلیت بازتاب نور و سایبان های موثر در تهویه آتریوم های زیبا و دلنشین استفاده می‌شود. استفاده از سایبان باعث جلوگیری از نورگیری کامل در زمستان و لزوم وجود نورهای مصنوعی بیشتر در بقیه اتاق های ساختمان و حتی در خود آتریوم می‌شود بدین منظور معمولاً از سایبان های متحرک و قابل جابه جایی و امکانات تهویه متفاوت در زمستان و تابستان استفاده می‌شود.

نمای منحصر به فرد

نمای زیبای آتریوم های زیبا و دلنشین خانگی، مانند اثری هنری عمل می کند که می تواند نقطه محوری دکوراسیون داخلی فضای ساختمان باشد. جلوه آتریوم از پشت دیوار تمام قد شیشه ای منظره ای است که در کمتر فضای داخلی وجود دارد و می تواند نما و تاثیر عناصر طبیعی را در دکوراسیون داخلی شما به خوبی اعمال کند.

نور طبیعی وارد شده از سمت آتریوم به نورپردازی طبیعی دکوراسیون داخلی کمک زیادی می کند و نیاز به نورپردازی مصنوعی برای فراهم کردن این سطح از روشنایی در روز را از بین می برد.

نکته منحصر به فرد دیگر در مورد آتریوم این است که می توان با توجه به ساختار ساختمان، آن را در مجاورت با فضاهای مختلف خانه مسکونی مانند حمام، اتاق خواب یا پذیرایی و هر فضای دیگری تعبیه کرد. تجربه قرار داشتن طبیعت و گیاهان طبیعی در مجاورت این فضاها، بسیار منحصر به فرد و استثنایی است. در صورتی که از این وسایل و المان ها در یک آتریوم مرکزی استفاده کنید، فضایی مشابه با حیاط های مرکزی در معماری خانه های سنتی ایرانی را فراهم کرده اید.

طبیعت در قلب ساختمان

آتریوم ها توانسته اند به خوبی نزدیک ترین مجاورت ممکن، بین گیاهان طبیعی و درون ساختمان ها را فراهم کنند. ساختار آتریوم به گونه ای می باشد که گویی یک باغ کوچک و یا حیاط را به فضای داخلی ساختمان پیوند داده است. در اکثر مدل های آتریوم، سقف شیشه ای آن امکان بهره بردن از جلوه و زیبایی آسمان وجود دارد و این چشم انداز زیبا را در معرض دید قرار می دهد.

فضایی مناسب برای دورهمی ها

در آتریوم های زیبا و دلنشین می توان در صورت وجود مساحت مناسب، از کاناپه، میز و صندلی های سبک و موارد مشابه برای ایجاد فضایی مناسب برای گردهمایی های خصوصی و خانوادگی بهره برد. این مکان در عین اینکه حضور در طبیعت را برای افراد فراهم می کند، دارای فضایی خصوصی و محفوظ تر نسبت به حیاط های خانه ها است و از این رو، راحتی و آرامش بیشتری برای ساکنین به همراه دارد. شما می توانید از المان هایی مانند کفپوش ها یا سنگ فرش های جذاب، دیوارپوش های خاص مانند SPL، آب نماهای کوچک و هر عنصری که برای حیاط و باغ قابل استفاده است، در آتریوم خود استفاده کنید و فضای با دکوراسیون داخلی زیبا و منحصر به فردی را ایجاد کنید که از حضور در آن نهایت لذت را ببرید.