امروزه بسیاری از افراد به اهمیت داشتن فضایی زیبا که بتواند برای آن‌ها آرامش به ارمغان بیاورد، پی برده­ اند از همین رو طرفداران دکوراسیون داخلی و طراحی محوطه، روز به روز در حال افزایش هستند.

شاید برخی از افراد این تصور را داشته باشند که صرف هزینه طراحی محوطه به یاد ماندنی و اجرای آن، کار چندان معقولی به نظر نمی‌رسد ولی واقعیت امر این است که افراد به دلیل تغییر سبک زندگی و دور شدن از فضای طبیعی، ناگزیر به صرف این هزینه هستند. برای محوطه سازی و اجرای آن، باید حتما از متخصصین ماهر این امر کمک گرفت چون این دسته از افراد می‌توانند آن محیط زیبایی که مورد انتظارتان است، ایجاد کنند.

محوطه سازی مناسب کجاست؟

محوطه سازی به یک جای خاص محدود نمی‌شود و هر فضایی که دارای چشم انداز باشد و به نوعی در مسیر عبور و مرور قرار بگیرد، برای ساخت محوطه مناسب است. محوطه سازی در معماری طیف گسترده ای را می‌تواند دربرگیرد و برای یک باغچه کوچک تا یک زمین بزرگ با کاربری‌های مختلف، می‌توان طراحی محوطه انجام داد.

قطعا هر چه قدر فضا بزرگ تر باشد، طراح باید وقت و انرژی بیشتری صرف کند و قطعا هزینه طراحی محوطه در چنین شرایطی افزایش پیدا خواهد کرد. طراحان منظر و معماران برای هر فضا با توجه به کاربری و محدودیتهایی که وجود دارد، باید به نکات زیادی توجه کنند که در ادامه به برخی از این نکات پرداخته می‌شود.

محوطه سازی حیاط کوچک منزل

همانطور که در قبل گفته شد هر چه فضای شما کوچکتر باشد باید با دقت نظر بیشتری به محوطه سازی حیاط منزل بپردازید. در فضاهای شهری و مجتمع‌های مسکونی با یک فضای زیبا می‌توانید جذابیت زیادی برای ساکنان و مهمانان به ارمغان بیاورید و به همین دلیل ارزش ملک شما بالا خواهد رفت.

استفاده از واش بتن و واش بتن چراغدار(واش بتن نوعی کفپوش بتنی با مقاومت فوق العاده بالا در برابر سرما و گرما و فشار است که بدلیل اصطکاک بسیار زیادی که دارد در معابر شهری و پارکها مورد استفاده قرار میگیرد.) به جای موزاییک‌های معمولی جلوه ای صد چندان به محل سکونت شما خواهد داد.

استفاده از سنگ رودخانه ای به جای چمن، هزینه‌های نگهداری و آبیاری را برای ساکنان بیش از 70 درصد کاهش خواهد داد. (واش بتن نوعی کفپوش بتنی با مقاومت فوق العاده بالا در برابر سرما و گرما و فشار است که بدلیل اصطکاک بسیار زیادی که دارد در معابر شهری و پارکها مورد استفاده قرار میگیرد.)

بررسی محل محوطه سازی

یکی از مهم ترین کارهایی که پیش از طراحی محوطه به یاد ماندنی با هر کاربری باید انجام شود، بررسی محل اجرای محوطه است. شاید یکی از دلایل مهمی‌که برخی از پروژه‌ها با شکست مواجه می‌شوند یا به نتیجه رضایت بخش دست پیدا نمی‌کنند، عدم توجه دقیق به این مرحله از کار باشد. بررسی محل شامل مواردی چون وضعیت آب و هوایی منطقه، جمع آوری اطلاعات درباره گونه‌های گیاهی منطقه مورد نظر، جهت وزش باد، بررسی وضعیت خاک، وضعیت آب، نوع آبیاری و … می‌شود.

همچنین محدودیت هایی که برای طراحی و اجرای محوطه وجود دارد نیز باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند. برای مثال، گاهی امکان حذف برخی از درختان وجود ندارد یا تاسیسات و ساختمان هایی در محل قرار گرفته اند که نمی‌توان آنها را حذف یا جا به جا کرد. یکی دیگر از محدودیت هایی که می‌تواند در پیش روی طراح قرار بگیرد، محدودیت‌های مالی است. به همین دلیل طراح باید تا جای ممکن محدودیت‌های مالی را نیز در نظر داشته باشد.

البته در صورتی که کارفرما برای هزینه طراحی محوطه و هزینه اجرای محوطه سازی، مبلغ قابل توجهی را در نظر بگیرد، امکان استفاده از متریال‌های مرغوب تر فراهم خواهد شد. قطعا هر چقدر هزینه بیشتری برای ابتدای کار در نظر گرفته شود، عدم نیاز به تعمیرات و ترمیم قسمت‌های مختلف در آینده، به حداقل ممکن می‌رسد.

طراحی محوطه و لزوم انجام آن

در کشور ما ایران با توجه به متفاوت بودن شرایط آب و هوایی، میزان مصرف انرژی برای سرمایش و گرمایش در هر منطقه متفاوت است. استفاده از درختان و گیاهان نه تنها در مصرف انرژی به جهت سرمایش و گرمایش محیط می‌کاهد بلکه تاثیر مستقیمی ‌در میزان گرمایش و سرمایش محیط دارد.

امروزه یکی از معضلات و مشکلات بشر، آلودگی هوا و وارونگی هوا می‌باشد و از راه‌های مقابله با این آلودگی توسعه و گسترش فضاهای سبز پیرامون محلهای زندگی انسان است که افزایش فضای سبز یکی از این راه‌ها می‌باشد.

طراحی حیاط ویلا

در گذشته تمرکز افراد بر طراحی ساختمان ویلا بود ولی به مرور زمان، طراحی حیاط ویلا نیز مورد توجه قرار گرفته است. در محوطه سازی در معماری اگر یک ویلا به خوبی طراحی و اجرا شده باشد ولی حیاط آن مورد توجه قرار نگرفته باشد، زیبایی ویلا زیر سئوال خواهد رفت. حیاط ویلا بر اساس سبک ویلا باید طراحی شود. به عنوان مثال، نمی‌توان برای یک ویلا که به سبک مدرن طراحی شده، طراحی حیاط ویلا را به سبک طبیعت گرایانه یا کلاسیک انجام داد.

عدم تناسب بین ساختمان و محوطه، برای مخاطب ایجاد آشفتگی بصری خواهد کرد. طراحی حیاط ویلا یک کار تخصصی است و برای این منظور باید از مهندسان منظر و فضای سبز کمک گرفت. انتخاب گیاهان در طراحی حیاط ویلا به اندازه انتخاب متریال اهمیت دارد پس کارفرما برای رسیدن به بهترین نتیجه، باید همکاری لازم را با مهندس مجری برای انتخاب گیاهان داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر در زمینه معماری منظر به مقاله مرتبط مراجعه نمایید.

محوطه سازی بیمارستان

طراحی محوطه بیمارستان یا محوطه سازی بیمارستان دارای تفاوت‌های بسیار زیادی با محوطه سازی در مکان‌های دیگر است. طراحی محوطه بیمارستان بر اساس ضوابط خاصی صورت می‌گیرد و معماران و طراحان منظر، باید آخرین دستورالعمل‌هایی که در این رابطه وجود دارد، مورد بررسی قرار بدهند. در بحث طراحی فضای سبز و اجرای فضای سبز بیمارستان، باید به برخی نکات توجه ویژه داشت.

برای مثال، از به کار بردن گیاهان آلرژی زا یا گیاهانی که گردافشانی زیادی دارند، باید اجتناب کرد. گیاهی چون پامپاس گراس که غالبا برای باغ‌های صخره ای، کناره برکه و آبنماهای بیرونی کاربرد دارد، نباید در طراحی فضای سبز بیمارستان انتخاب شود. بذرهای این گیاه به راحتی در هوا معلق می‌شوند و احتمال ورود آن‌ها به داخل بیمارستان وجود دارد.

گیاهان پوششی، یکی از گزینه‌های بسیار خوب برای بیمارستان‌ها محسوب می‌شوند که تا حدود زیادی از بلند شدن خاک و گرد و غبار جلوگیری می‌کنند. چمن با وجود داشتن نیاز آبی بالا، به تلطیف فضا کمک می‌کند و به دلیل بافت نرمی‌که دارد در طراحی محوطه بیمارستان می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

یکی از مزایای چمن، کاهش آلودگی صوتی است. به ویژه در شرایطی که در طراحی فضای سبز، درخت نیز داخل محوطه چمن کاری در نظر گرفته شود. فقط باید در زمان اجرای فضای سبز به این نکته توجه داشت که تا جای ممکن از کود حیوانی به ویژه نوع تازه آن، استفاده نشود. چون تبدیل به محل تجمعی برای حشرات خواهد شد. برای کاهش مشکلات ناشی از کود حیوانی، بهره گیری از کمپوست منطقی به نظر می‌رسد.

گل‌هایی که در محوطه سازی فضای سبز بیمارستان یا آسایشگاه‌های روانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید دارای رنگ‌های خنثی مثل سفید باشند که بتوانند احساس آرامش را به وجود بیاورند. استفاده از گیاهانی با بافت خشن در طراحی فضای سبز بیمارستان یا آسایشگاه روانی، منطقی نیست.

محوطه سازی مهد کودک

برای طراحی محوطه مهدکودک، فارغ از دانش و مهارتی که طراح باید داشته باشد، ذوق، سلیقه، هنر و روانشناسی نیز در میان است. محوطه سازی مهد کودک، باید تابع رنگ‌های شاد باشد و به شکلی منطقی رنگ‌ها در کنار یکدیگر قرار بگیرند. علاوه بر این، انتخاب گیاهان در طراحی محوطه مهدکودک، بسیار اهمیت دارد.

گیاهانی که در مهدکودک مورد استفاده قرار می‌گیرند، علاوه بر سمی‌نبودن و فقدان تیغ، باید بافت نرم داشته باشند. غالبا درختچه‌ها بیش از درختان برای محوطه مهدکودک مناسب هستند به شرط آنکه میوه گیاهان در دسترس کودکان قرار نگیرد. درختچه‌های آرایش شده که به شکل پرنده یا جانوران دیگر هرس شده باشند، علاوه بر اینکه برای کودکان جذاب هستند، یک گزینه ایده آل برای طراحی فضای سبز مهدکودک به شمار می‌آیند.

در طراحی فضای سبز و اجرای فضای سبز مهدکودک باید به ایجاد پرچین توجه ویژه ای داشت تا کودکان وارد باغچه نشوند. پرچین‌ها ضمن رنگارنگ بودن باید سطح صافی داشته باشند تا باعث آسیب به کودکان نشوند. استفاده از چمن مصنوعی به جای چمن طبیعی برای کاهش آلودگی ناشی از دست زدن کودکان به خاک و کود، در محوطه سازی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از محوطه سازی باید به فضای بازی اختصاص پیدا کند. فضای بازی باید ایمن در نظر گرفته شود و در طراحی فضای سبز، درخت‌های سایه انداز در کنار فضای بازی مد نظر قرار بگیرد.

محوطه سازی مجتمع‌های تجاری و اداری

در طراحی محوطه به یاد ماندنی مجتمع‌های تجاری و اداری، بیش از اینکه کاربردی بودن فضاهای سبز مد نظر قرار باشد، زیبایی اهمیت دارد. البته قسمت‌هایی را هم باید به شکل کاربردی در نظر گرفت. ولی ایجاد چشم اندازهایی که از دور هم دیده شوند، ضرورت دارد. گیاهانی که در محوطه سازی این نوع مجتمع‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیشتر گیاهانی با بافت نرم محسوب می‌شوند.

گاهی در صورت ایجاد شرایط مناسب و نداشتن محدودیت در متراژ، می‌توان در فضای داخلی از نخل‌ها هم استفاده کرد به شرط آنکه سقف به اندازه کافی بلند و تهویه و نور کافی نیز وجود داشته باشد.

گیاهان گل دار در طراحی محوطه باید به گونه ای قرار بگیرند که احتمال چیده شدن آن‌ها به حداقل ممکن برسد. فلاور باکس‌ها، دیوارهای سبز و به طور کلی فضای سبز عمودی می‌تواند گزینه مناسبی برای مجتمع‌های تجاری و اداری باشد. حتی در شرایط دسترسی به بام می‌توان طراحی فضای سبز به صورت روف گاردن را مد نظر قرار داد.

برآورد هزینه‌های طراحی محوطه سازی

هزینه طراحی محوطه، کاملا به کاربری آن وابسته است و مسلما هر چه متراژ زمین و ساختمان بزرگ تر باشد، هزینه طراحی نیز بالاتر می‌رود. هزینه اجرای محوطه سازی نیز به موارد زیادی وابسته است که مهم ترین آن متریال محسوب می‌شود. استفاده از متریال مرغوب، بر هزینه اجرایی خواهد افزود. متریال مدرنی که می توان در طراحی محوطه به یاد ماندنی از آن نام برد SPL است که کابردهای متنوعی از جمله دیوارپوش، میز، تزیینات موجود در محوطه، گلدان و … دارد.SPL ها مقاوم در برابرآب، اسید، حرارت و خط و خش هستند که طرح ها و رنگ های متنوعی دارند.

اصلاح خاک، نقشه برداری، عملیات خاکبرداری و خاک ریزی، مواردی هستند که باعث افزایش هزینه محوطه سازی خواهند شد. هزینه اجرای فضای سبز محوطه هم به عوامل زیادی بستگی دارد که مهم ترین آن، انتخاب گیاهان زینتی گران قیمت می‌تواند باشد.